ජාතික රක්‍ෂිත අභයභූමි හා ආරක්‍ෂාව

අනාගතය බරපතළ තර්ජනයකට මුහුණ දී වන ජීවීන්ගේ ආරක්‍ෂාව වෙනුවෙන් වඩා වැඩි අවධානයක්‌ යොමු කරමින් කටයුතු කිරීමට වර්තමානය වන විට සිදුව තිබේ. මෙහිදී ප්‍රධාන ක්‍රමවේද දෙකක්‌ ඔස්‌සේ කටයුතු කළ යුතු බව පෙන්වා දිය යුතුය. එනම් සත්ව හා ශාක විශේෂ පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීම මෙන්ම එම සත්ව හා ශාක විශේෂයන්ගේ වාසස්‌ථාන පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීමද එකසේ කළ යුතුව තිබේ. ලංකාවේ වනජීවීන් ආරක්‍ෂා කිරීමේ කාර්යාවලියේදී වඩා ප්‍රමුඛතම නීතිය වන්නේ වනසත්ව හා වෘක්‍ෂලතා ආරක්‍ෂක (සංශෝධන) පනත වේ. විශේෂයෙන් මුල් කාලයේ පටන් විවිධ සංශෝධනයන්ට බඳුන් වූ මෙම පනත අවසන්වරට සංශෝධනය වූයේ 2009 අංක 22 දරන සංශෝධනය මගිනි. මෙම ලිපියෙන් විමසා බලන්නේ උක්‌ත පනත යටතේ ආරක්‍ෂිත ප්‍රදේශ ප්‍රකාශයට පත් කිරීමේ කාර්ය පටිපාටිය හා ඒවාට ලැබෙන ආරක්‍ෂාවේ මට්‌ටම පිළිබඳවය.

වනසත්ව හා වෘක්‍ෂලතා ආරක්‍ෂක පනතේ 2 වැනි වගන්තියට අනුව විෂයභාර අමාත්‍යවරයා විසින් ගැසට්‌ පත්‍රයේ පළ කරනු ලබන නියෝගයක්‌ මගින් නිෂ්චිත මායිම් දක්‌වා ඇති යම් භූමියක්‌ ආරක්‍ෂිත ප්‍රදේශයක්‌ වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කිරීමේ හැකියාව තිබේ. පනතේ 2(2) වගන්තියට අනුව අමාත්‍යවරයා විසින් ගැසට්‌ පත්‍රයෙහි පලකරනු ලබන නියමයක මාර්ගයෙන් ලංකාව ඇතුළත (ජාතික රක්‍ෂිත භූමියක්‌ ලෙස ප්‍රකාශිත ඉඩමක්‌ නොවනා යම් නිෂ්චිත භූමියක්‌ මේ අදාළ පනතේ කාර්ය සඳහා අභයභූමියක්‌ ලෙස ප්‍රකාශ කළ හැකිය. අභයභූමියක්‌ ලෙස ප්‍රකාශිත ප්‍රදේශයකට රජයේ ඉඩම් හා රජයේ නොවන ඉඩම් යන දෙවර්ගයේම ඉඩම් ඇතුළත් විය හැකි බව පනතේ 2 වගන්තියෙන් දක්‌වා තිබේ. නමුත් සියලුම ආකාරයේ ජාතික රක්‍ෂිත (භ්එසදබ්ක Reseරඩැ) තුළ තිබිය හැක්‌කේ රජයේ ඉඩම් පමණි. මේ නිසා ජාතික රක්‍ෂිතයක්‌ ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට ප්‍රථමයෙන් අදාළ මායිම් ඇතුලත පිහිටි පෞද්ගලික ඉඩම් රජයට පවරා ගැනීම කළ යුතුය.

ජාතික රක්‍ෂිත භූමියකට ඇතුළු වීමට වනජීවී සංරක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ විධිමත් අවසරයක්‌ ලබාගත යුතු අතර ජාතික රක්‍ෂිත භූමියක්‌ තුළ පහත සඳහන් පරිදි ක්‍රියා කිරීම් තහනම් වේ. බලපත්‍රයක්‌ නොමැතිව ඇතුල් වීම හෝ රැඳී සිටීම, බලපත්‍රයක්‌ සහිතව ඇතුල් වී එහි කොන්දේසි උල්ලංඝනය වන ආකරයට කටයුතු කිරීම, සතුන්ට හා ශාකවලට හානි සිදු කිරීම, වගා කිරීම සඳහා හෝ ඛනිජ සෙවීම සඳහා හෝ වෙනත් කටයුතු සඳහා බිම් සැකසීම, හෝ කැණීම, ගින්නක්‌ දැල්වීම හෝ ගින්නක්‌ රැගෙන යැම, සතුන් හෝ ශාක විනාශ කළ හැකි හෝ ඒවාට හානි කළ හැකි කිසියම් උපකරණ, මෙවලම්, උගුල්, පුපුරණ ද්‍රව්‍ය විෂ ද්‍රව්‍ය භාවිතය හෝ ළඟ තබා ගැනීම, තාවකාලික හෝ ස්‌ථිර ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම හෝ එවැන්නක පදිංචි වීම, බාහිරින් යම් සතෙකු ගෙන ඒම, එසේ ගෙන එන සතුන් නිදහස්‌ කිරීම නැතහොත් අයාලේ යාමට සැලැස්‌වීම ද තහනම් වේ.

ශ්‍රී ලංකාව තුළ ජාතික රක්‍ෂිත වර්ග 07 ක්‌ ප්‍රකාශ කළ (2009 අංක 22 දරන සංශෝධනයට පෙර) පනතේ සඳහන් වේ. ඒවා නම් දැඩි ස්‌වභාවික රක්‍ෂිත හෙවත් තහනම් අඩවි (Sඑරසජන භ්එමර්ක Reseරඩැ)ල ජාතික වනෝද්‍යාන (භ්එසදබ්ක ඡ්රනි)ල ස්‌වභාව රක්‍ෂිත (භ්එමරු Reseරඩැs)ල වන පිවිසුම් (Jමබටකැ ජදරරසාදරි)ල ආරක්‍ෂිත ස්‌ථාන (Reමෙටැs), සමුද්‍රීය රක්‍ෂිත ප්‍රදේශ (ඵ්රසබැ Reseරඩැs) සහ සීමාන්තරික කලාපයන්. (ඊමෙෙeර zදබැs) වශයෙනි. මෙම ජාතික රක්‍ෂිත අතරින් ඉහළම ආරක්‍ෂාවක්‌ ලබාදී තිබෙන්නේ දැඩි ස්‌වභාවික රක්‍ෂිතයන් සඳහා ය. එවැනි රක්‍ෂිතයක්‌ තුළට පිවිසීම සඳහා අවසර ලැබෙන්නේ රාජකාරිමය කටයුත්තක්‌ සඳහා හෝ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණයක්‌ සඳහා පමණි. මෙයට අමතරව තවත් ජාතික රක්‍ෂිත වර්ගයක්‌ වූ "අන්තර් කලාප" (ෂබඑeරපැdස්‌එe zදබැs) 1993 අංක 49 දරන සංශෝධනය මගින් අවලංගු කරනු ලැබීය. මෙම "අන්තර් කලාප" එවකට ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබුවේ බලපත්‍ර ලබාගෙන සතුන් දඩයම් කිරීමට අවසර සහිත ප්‍රදේශ ලෙසය.

2009 අංක 22 දරන වනසත්ව හා වෘක්‍ෂලතා ආරක්‍ෂක (සංශෝධන) පනත මගින් ජාතික රක්‍ෂිත පිළිබඳව සඳහන් වන ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ 2(1) වගන්තිය වැදගත් සංශෝධනයකට ලක්‌කර තිබේ. එනම් 2(1) වගන්තියේ "ඉ" යටතේ සඳහන් වූ "ආරක්‍ෂා ස්‌ථානයක්‌" යන්න ඉවත් කොට ඒ සඳහා "සමුද්‍රීය ජාතික උද්‍යාන" යන්න ආදේශ කර තිබේ.

එමෙන්ම ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ "අභයභූමි" පිළිබඳ සඳහන් වන්නා වූ 2(2) වගන්තියද 2009 අංක 22 දරන සංශෝධනය මගින් යම් වෙනසකට භාජන කර තිබේ. එනම් 2(2) වගන්තියේ "අභයභූමියක්‌ ලෙස ප්‍රකාශ කළ යුතුය" යන වචනය වෙනුවට "අභය භූමියක්‌ හෝ වන අලි කළමනාකරණ රක්‍ෂිතයක්‌ ලෙස ප්‍රකාශ කළ යුතුය" යනුවෙන් සංශෝධනයට ලක්‌ කර තිබේ.

මෙයාකාරයට නම් කර තිබෙන ජාතික රක්‍ෂිතවලට සැපයෙන නීතිමය ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ විමසීමේදී ඉහළම ආරක්‍ෂිත තත්ත්වයක්‌ හිමිවන්නේ දැඩි ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිතවලටය. සාමාන්‍ය තත්ත්වයන් යටතේ මෙම කලාපවලට ඇතුළු වීම සඳහා ඉඩ ප්‍රස්‌ථාව ලැබෙන්නේ නැත. එම නිසා මෙම කලාප හැඳින්වීම සඳහා තහනම් කලාප යන පදය ද භාවිත කෙරේ. පනතේ 4 වැනි වගන්තිය අනුව දැඩි ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිතයක්‌ තුළට ඇතුළුÊවීමට කෙනකුට බලපත්‍රයක්‌ ලබාදිය හැක්‌කේ නිල කටයුත්තකට හෝ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ අධ්‍යනයක්‌ නැතහොත් ගවේෂණයක්‌ සඳහා පමණි.

අනෙකුත් ආකාරයන්වල ජාතික රක්‍ෂිතවලට ඇතුළු වීම හා රැඳී සිටීම පිළිබඳ ප්‍රකාශිතව සඳහන් වන්නේ පනතේ 5 වැනි වගන්තිය (ජාතික වනෝද්‍යාන), හා 59 වගන්තිය (ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිත) යන වගන්තීන් යටතේය. ඒ අනුව ජාතික වනෝද්‍යානයක සිටින ජීවීන් අධ්‍යනය හෝ නැරඹීම සඳහා නියමිත ගාස්‌තුවක්‌ ගෙවා බලපත්‍රයක්‌ ලබා ගත යුතුය. මෙම තහනම් ක්‍රියාවන් සඳහා ව්‍යතිsරේ‚ අවස්‌ථි ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ 3(3) වගන්තිය තූළ අන්තර්ගතව තිබිණි. නමුත් එම වගන්තියේ 2009 අංක 22 දරන සංශෝධන පනත මගින් ඉවත් කොට 3(අ) සහ 3(ආ) යනුවෙන් නව වගන්ති දෙකක්‌ එකතු කර තිබේ. එනම් "යම් තැනැත්තකු විසින් යම් ජාතික උද්‍යානයක, ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිතයක, සමුද්‍රීය ජාතික උද්‍යානයක, වන පිවිසුමක සීමා ඇතුළත පිහිටි යම් ඉඩමක්‌ මත හෝ යම් අභයභූමියක්‌ තුළ වූ යම් රජයේ ඉඩමක්‌ මත ක්‍රියාත්මක කිරීමට නීතියෙන් හෝ චාරිත්‍රයෙන් හෝ ව්‍යවහාරයෙන් හෝ සම්ප්‍රදායක පරිචය අනුව අත්කර ගෙන ඇත්තා වු අයිතිවාසිකමක්‌ එම ජාතික උද්‍යානය, ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිත භූමිය, සමුද්‍රීය ජාතික උද්‍යානය, වන පිවිසුම හෝ අභයභූමිය පිහිටුවීමේ දිනයට පෙරාතුව ඒ තැනැත්තා විසින් එසේ අත්කරගනු ලැබූ අයිතිවාසිකමක්‌ ඒ තැනැත්තා විසින් ක්‍රියාත්මක කිරීම මේ වගන්තියේ කලින් සඳහන් විදිවිධානවල ඇතුළත් කිසිවකින් තහනම් කරන ලෙස හෝ සීමා කරන ලෙස නොසැලකිය යුතු අතර එසේ තේරුම් නොගත යුතුය" යනුවෙනි. උදාහරණ වශයෙන් රුහුණු ජාතික වනෝද්‍යානය ඇතුළත ඇති පටනංගල ධීවර ගම්මානය මෙයට උදාහරණයකි. එමෙන්ම යාල නැගෙනහිර හා රුහුණු ජාතික වනෝද්‍යානය තුළින් කතරගම තෙක්‌ වාර්ෂිකව කෙරෙන පාද යාත්‍රාව ද මේ සඳහා තවත් උදාහරණයකි.

ජාතික රක්‍ෂිත සඳහා ආරක්‍ෂාව සැපයීමේදී එහි සීමා මායිම් තුළ සිදුවන විනාශකාරී ක්‍රියාවලට අමතරව එම මායිම්වලින් පිටත සිදුවන ඇතැම් ක්‍රියාවන් නිසාද ජාතික රක්‍ෂිත සඳහා අහිතකර බලපෑම් ඇතිවිය හැකිය. මේ පිළිබඳ විධිවිධාන පනතේ 3(1) වගන්තියේ දක්‌වා තිබේ. එනම් කිසිම ජාතික රක්‍ෂිතයක හෝ එහි මායිමේ සිට සැතපුමක්‌ තුළ කිසිම අයෙකුට සංචාරක හෝටලයක්‌ ඉදිකිරීම හෝ සංචාරක හෝටලයක්‌ පවත්වාගෙන යැමට හෝ සංචාරක හෝටලයකින් සපයනු ලබන සේවා හෝ පහසුකම්වලට සමාන පහසුකම් හෝ සේවා සැපයීම තහනම් වේ. එමෙන්ම මෙයට අමතරව 2009 අංක 22 දරන සශෝධනය මගින් තවත් නව වගන්තියක්‌ 3(2) නමින් ඇතුළත් කර තිබේ. එහි සඳහන් වන්නේ කිසිම තැනැත්තෙකු විසින් ජාතික රක්‍ෂිත භූමියක මායිමේ ඕනෑම ලක්‍ෂයක සිට එකී මායිමට ලම්භකව සැතපුම් එකක සෘජු දුරක්‌ සිටින ලෙස නිර්ණය කරන කලාපය ඇතුළත පිහිටි සංචාරක හෝටල් පුළුල් කිරීම, ආරම්භ කිරීමට සැලැස්‌වීම නොකළ යුතුය" යනුවෙනි.

විශේෂයෙන්ම ජාතික රක්‍ෂිත හා අභයභූමි වෙතට පිටතින් පැමිණෙන දුෂ්කාරකයන්ගෙන් රැක ගැනීමේ සෘජු නීතිමය බලතල වනජීවී සංරක්‍ෂක දෙපාර්තමේන්තුවට නොමැති වීම විශාල අඩුවක්‌ බවට පත්ව තිබිණි. නමුත් 2009 අංක 22 දරන සංශෝධනය මගින් එම අඩුපාඩුව ආවරණය කර තිබේ. එනම් "යම් ජාතික රක්‍ෂිතයක ඇති ඉඩමකට, ඒ හරහා දිවෙන යම් දියපාරක, ගංගාවක හෝ දොළපාරක ජලයට යම් විෂ ද්‍රව්‍යයක්‌, අපද්‍රව්‍යයක්‌ කැලිකසළ හෝ ජලය දූෂණය කිරීමට ඉඩ ඇති යම් ද්‍රව්‍යයක්‌ එක්‌ කිරීම තහනම් බවයි.

මෙයට පෙර සඳහන් කළ ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ 5 වන වගන්තිය නව එකතු කිරීම් කිහිපයක්‌ කිරීම තුළින් 2009 අංක 22 දරන සංශෝධනය මගින් සංවර්ධනය කර තිබේ. එනම් ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ 5 වන වගන්තියේ 3 වන උපවගන්තියට අනතුරුව නව උපවගන්ති තුනක්‌ එකතු කර තිබේ. එනම් නිසි අවසරයකින් (5 (1) යටතේ නිකුත් කළ) තොරව යම් ජාතික උද්‍යානයකට ඇතුළු වී ඒ තුළ රැඳී සිටීමත් ඒ අවසර පත්‍රයේ යම් කොන්දේසියක්‌ කඩ කරන තැනැත්තෙක්‌ වරදකට වරදකරුවන බව දක්‌වා තිබේ. එමෙන්ම නිසි අවසර පත්‍රයක්‌ (5(1) යටතේ නිකුත් කළ) නිකුත් කරනු ලැබ ඇති යම් තැනැත්තෙකු විසින් එම අවසර පත්‍රය නිකුත් කරනු ලැබූ කාර්යය සඳහා හැර වෙනත් යම් කාර්යයක්‌ සඳහා එම අවසර පත්‍රය භාවිතා කිරීමද වරදක්‌ බව දක්‌වා තිබේ. මෙහිදී 5 වැනි වගන්තිය සඳහා එකතු කර 6 වැනි උප වගන්තියේ මගින් කාර්ය පටිපාටියේ යම් සරල කිරීමක්‌ කර තිබෙනු දක්‌නට ලැබේ. එනම් ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ 5 වැනි වගන්තියට අලුතින් එකතු කරනු ලැබූ ඉහත සඳහන් වරදවල් දෙක වනසත්ව අඩවි ආරක්‍ෂක නිලයට වඩා අඩු නොවන නිලයක්‌ දරන වනජීවී නිලධාරියකු විසින් අනාවරණය කරගත් විට එම පුද්ගලයා වරද පිළිගන්නේ නම් නඩු පවරනු ලැබීම වෙනුවට නියම කරනු ලැබිය හැකි යම් ගෙවීමක්‌ සිදු කළ හැකි බව දක්‌වා තිබේ. 

ප්‍රධාන ප්‍රඥප්තියේ 5අ වගන්තියට ඉනික්‌බිතිව එකතු කර ඇති නව වගන්තිය 5ආ වශයෙන් නම් කර තිබෙන අතර එම වගන්තිය ජාතික රක්‍ෂිත භූමීන්ගේ ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් ඉතාම වැදගත් වේ. එනම් 5ආ වගන්තියේ සඳහන් වන්නේ රජයේ ඉඩමක්‌ මත පිහිටි යම් ජාතික උද්‍යානයකට, ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිත භූමියකට හෝ සමුද්‍රීය ජාතික උද්‍යානයකට ඇතුළු වීමට හෝ ඒ තුළ රැඳී සිටීමට අවසර ලැබී ඇති තැනැත්තෙකු එම ස්‌ථානයට තර්ජනයක්‌ හෝ හිරිහැරයක්‌ විය හැකි බවට හෝ එම ස්‌ථානය තුළ හිරිහැරයක්‌ හෝ බාදාවක්‌ සිදු කරමින් සිටින බවට නියමිත නිලධාරියාට පෙනී යන අවස්‌ථාවක එම තැනැත්තාට එම ජාතික උද්‍යානයට, ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිත භූමියට, සමුද්‍රීය ජාතික උද්‍යානයට හෝ අභය භූමියට ඇතුළු වීමට අවසර දීම ප්‍රතික්‍ෂේප කරනු ලැබිය හැකිය. නැතහොත් එම ජාතික උද්‍යානයෙන්, ස්‌වාභාවික රක්‍ෂිත භූමියෙන්, සමුද්‍රීය ජාතික උදයානයෙන් හෝ අභයභූමියෙන් වහාම පිටවන ලෙස ඔහුට අණ කරනු ලැබිය හැකිය. නැතහොත් එම ස්‌ථානවලින් ඔහු ඉවත් කරනු ලැබිය හැකිය යනුවෙනි.

සංශෝධිත පනතේ 6(2) (අ) උපවගන්තිය මෙහිදී විශේෂයෙන් සලකා බැලිය යුතුය. එහි සඳහන් වන්නේ අධ්‍යක්‍ෂ ජනරාල්වරයා හෝ නියමිත නිලධාරියා විසින් බලය පවරනු ලැබුවහොත් මිස කිසිම තැනැත්තෙකු විසින් යම් ජාතික රක්‍ෂිතයක්‌ හෝ අභය භූමියක්‌ තුළට කිසිම සතෙකු හෝ ශාකයක්‌ හඳුන්වාදීම, ඒ තූළ යම් සතෙකු දිගේලි කිරීම, නිදහස්‌ කිරීම හෝ මුදාහැරීම නොකළ යුතු බවයි. මෙහිදී වඩා වැදගත් වන්නේ 2009 අංක 22 දරන සංශෝධනයට පෙර "ශාකයක්‌ හඳුන්වාදීම" යන්න ඇතුළත් නොවීමයි. එම තත්ත්වය තුළ ආක්‍රමණශීලී ශාක ආදිය එම භූමීන්ට ඇතුළු වීමේ අවධානමක්‌ නිරන්තරයෙන්ම දැකිය හැකි විය. නමුත් නව සංශෝධනය මගින් එම දුර්වලතා මගහැරවී තිබීම සතුටු විය හැකි තත්ත්වයකි. 

එමෙන්ම ජාතික රක්‍ෂිත භූමියක මායිමේ සිට සැතපුමක කලාපය තුළ පෞද්ගලික හෝ රජයේ හෝ යම් තැනැත්තෙකු හෝ සංවිධානයක්‌ විසින් අධ්‍යක්‍ෂ ජනරාල්වරයාගේ පූර්ව ලිත අනුමැතියකින් තොරව කවර ආකාරයක හෝ යම් සංවර්ධන ක්‍රියාකාරකමක්‌ සිදු නොකළ යුතු බව සංශෝධන පනතේ 9අ(1) වගන්තියේ සඳහන් වේ. මේ සඳහා කරනු ලබන සෑම ඉල්ලීමක්‌ පාරිසරික බලපෑම් තක්‌සේරු වාර්තාවක්‌ හෝ මූලික පාරිසරික විශ්ලේෂණ වාර්තාවක්‌ සමග ඉදිරිපත් කළ යුතු බව 9අ(2) උපවගන්තියේ සඳහන් වේ.

සංශෝධිත පනතේ 2(2) උප වගන්තියට අනුව අමාත්‍යවරයාට නියෝගයක්‌ මගින් යම් භූමියක්‌ අභයභූමියක්‌ හෝ වන අලි කළමනාකරණ රක්‍ෂිතයක්‌ ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කළ හැකිය. අභය භූමියක්‌ තුළ රජයේ ඉඩම් මෙන්ම පෞද්ගලික ඉඩම් ද තිබිය හැකිය. අභයභූමියක්‌ තුළ සියලු සතුන්ට ආරක්‍ෂාව ලැබෙන අතර පනතේ 7 වැනි වගන්තිය අභයභූමියක්‌ තුළ තහනම් ක්‍රියාවන් දක්‌වා තිබේ.

1. තුවක්‌කුවක්‌ පත්තු කිරීම, යම් වනසතෙකුට හිරිහැර වන හෝ හිරිහැර විය හැකි හෝ අන්කිසි ක්‍රියාවක්‌ කිරීම හෝ, එවැනි යම් වනසතෙකු බෝවන ස්‌ථාන කෙරෙහි බාධාවක්‌ වන හෝ බාධාවක්‌ විය හැකි යම් ක්‍රියාවක්‌ කිරීම.

සසග යම් වන සතෙකු දඩයම් කිරීම, වෙඩි තැබීම, මැරීම හෝ අල්ලා ගැනීම මැරුණු හෝ පණ ඇති යම් වන සතෙකු හෝ එකී සතෙකුගේ යම් කොටසක්‌ තම සන්තකයෙහි තබා ගැනීම.

සසසග උරගයන්ගේ හා පක්‍ෂීන්ගේ කැදලි හෝ බිත්තර විනාශ කිරීම, හානිකිරීම හෝ ගැනීම.

සඩග සතුන් ඇල්ලීමට හෝ මරණයට පත් කිරීමට උගුල් ඇටවීම.

ඩග යම් සතෙකු දඩයම් කිරීමට වෙඩි තැබීමට, තුවාල කිරීමට හෝ හානි කිරීමට සැඟවීමේ ස්‌ථානයක්‌ තැනීම හෝ භාවිතා කිරීම තහනම් වේ.

නමුත් ඇතැම් ක්‍රියාවන් අභයභූමි තුළ ඇති පුද්ගලික ඉඩම්වල සිදු කළ හැකි වුවද රජයේ ඉඩම්වල එවැනි ක්‍රියාවන් කිරීම තහනම් වේ. එවැනි ක්‍රියාවන් පහත දක්‌වා තිබේ.

සග ශාකවලට හානි කිරීම සහ විනාශ කිරීම.

සසග වගා කටයුතු හෝ වෙනත් භාවිතයක්‌ පිණිස භූමිය කැණීම.

සසසග ශාක උදුරා දැමීම හෝ ඉවත් කිරීම.

සඩ. ගින්නක්‌ දැල්වීම හෝ රැගෙන යැම

ඩ සතුන්ව මරා දැමීම හෝ හානි කිරීම පිණිස යම් උගුලක්‌ උපකරණ, විෂ ද්‍රව්‍යයක්‌ හෝ පුපුරණ ද්‍රව්‍යයක්‌ භාවිතය හෝ ළඟ තබා ගැනීම.

ඩස භූමිය එළිපෙහෙළි කිරීම.

ඩසස බලපත්‍ර නොමැතිව තාවකාලික හෝ ස්‌ථිර ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම හෝ එවැන්නක පදිංචි වීම.

මෙහිදී විශේෂ කරුණක්‌ පිළිබඳව සඳහන් කළ යුතුය. එනම් අභයභූමියක්‌ තුළ සාමාන්‍යයෙන් තහනම් ක්‍රියාවක්‌ වුවද එය සිදු කිරීම සඳහා නීතිමය හෝ චාරිත්‍රමය හෝ ව්‍යවහාරය අනුව යම් අයිතියක්‌ ඇති ජන කොටසකට එම අයිතිය අහිමි නොවන බව පනතේ 3(3) උපවගන්තියේ මගින් දක්‌වා තිබේ. නමුත් එවැනි අයෙක්‌ අඛණ්‌ඩව අවුරුදු දෙකක කාලයක්‌ භුක්‌තිවිඳීමෙන් වැළකී සිටින්නේ නම් එම අයිතිවාසිකම අතහැරියාක්‌ ලෙස සලකනු ලබන බව පනතේ 3(4) උප වගන්තියේ දක්‌වා තිබේ.

වනජීවීන්ගේ ආරක්‍ෂාව හා ඔවුන්ගේ වාසස්‌ථාන රැකදීම වෙනුවෙන් ප්‍රකාශිත ආරක්‍ෂිත ප්‍රදේශ සඳහා ඉහළ නීතිමය රැකවරණයක්‌ ලැබී ඇති බව මේ අනුව පෙන්වාදීමට පුළුවන. අවශ්‍යව ඇත්තේ නීතිය අපක්‍ෂපාතීව හා නිවැරැදිව ක්‍රියාවේ යෙදවීම පමණි.

නීතිඥ නිශාන්ත සමන් කුමාර


Source: http://www.divaina.com/2011/08/02/feature05.html